روشهای شناسایی کانیها
-۱روش شناسایی دستی:
- رنگ: کانیهای تک رنگ و کانیهای چند رنگ و کانیهای با رنگ کاذب
- رنگ خاکه: عبارتست از رنگ پودر کانی که معمولا ثابت می باشد.
- جلا: نحوه یا میزان انعکاس نور از سطح کانی را می گویند.انواع جلا...
- شفافیت: عبارتست از قابلیت عبور نور از کانی
- وزن مخصوص: نسبت بین جرم حجمی یک جسم به جرم حجمی آب
- سختی: میزان مقاومت یک جسم در برابر اعمال نوع خاصی از نیرو- جدول موهس
- خاصیت مغناطیسی: کانیهای دیامگنتیک- کانیهای پارا مگنتیک- کانیهای فرومگنتیک
- خاصیت نور‌دهی (لومی نسانس): فلور سانس و فسفر سانس
- خاصیت پیرو الکتریسیته: اگر حرارت دهیم در آنها قطب های و – ایجاد می شود.
- خاصیت پیزو الکتریسیته: اگر فشار دهیم در آنها قطب های و – ایجاد می شود.
- خاصیت رادیو اکتیویته: گایگر مولر
- رخ: تفاوت در نوع پیوندهای شیمیایی در جهات مختلف
- مزه کانی
- بوی کانی
- سیستم تبلور
-۲ روش شناسایی میکروسکوپی:
- کانیهای شفاف: تهیه مقاطع نازک – میکروسکوپهای با نور عیوری
- کانیهای کدر: تهیه مقاطع صیقلی – میکروسکوپهای با نور انعکاسی
-۳ روش آنالیز دستگاهی
- روش شیمی تر
XRD-
XRF -
-و...
سیستم های تبلور کانیها
۱کوبیک: الماس،گالن،فلورین،پیریت،هالیت،گارنت،مگنتیت...
۲ تتراگونال: روتیل،کاسیتریت،زیرکن،کالکوپیریت...
۳ تریگونال: هگزاگونال: کوارتز،بریل،آپاتیت،تورمالین...
۴ مونوکلینیک: ژیپس،مالاکیت،موسکوویت،ارتوز،یشم...
۵تری کلینیک: کیانیت،کائولن،آلبیت،میکروکلین...
۶ اورتورومبیک: الیوین،آراگونیت،توپاز،باریت...
طبقه بندی کانیها
۱ -کانیهای سیلیکاته
۲ -کانیهای غیر سیلیکاته
کانیهای سیلیکاته
۱ -تکتو سیلیکاتها: SiO۲
۲ -فیلو سیلیکاتها: Si۴O۱۰
۳- اینوسیلیکاتها :SiO۳
۴- سورو سیلیکاتها :Si۲O۷
۵- نزو سیلیکاتها :SiO۴
۶- سیکلو سیلیکاتها : Si۶O۱۸
کانیهای غیر سیلیکاته
۱- عناصر آزادAu,Ag,Pt,C,As,… :
۲- اکسیدها : O
۳- هیدروکسیدها : OH
۴-سولفیدها و سولفوسالتها : S
۵-کربناتها : CO۳
۶-هالیدها : F, Cl ,B ,I
۷-سولفاتها : SO۴
۸-کروماتها، تنگستاتها و مولیبداتها : CrO۴,WO۴,MoO۴
۹-بوراتها : BO۳
۱۰-نیتراتها : NO۳
۱۱-فسفاتها، ارسناتها و واناداتها :PO۴,AsO۴,VO۴
رده بندی تجاری مواد معدنی
۱- عناصر
۲- کانی
۳- بلور
۴- سنگ
۱- عناصر
اکثر مواد معدنی به خاطر وجود عنصر یا عناصر خاصی که همراه دارند مورد بهره برداری قرار می گیرند.
این مواد پایه و اساس صنایع را تشکیل می دهند.
۱- عناصر فلزی Fe ,Ti ,Cr ,Mn ,…
۲- عناصر سبک Al ,Li ,Be ,Mg
۳- عناصر بنیادی Cu ,Zn ,Pb ,Sb ,Ni
۴- عناصر جزئی W ,Mo ,Sn ,Co ,Hg ,Bi ,Zr ,Cs
۵- عناصر گرانبها Au ,Ag ,Pt ,Os ,Ir
۶- عناصر رادیو اکتیو U ,Ra ,Th
۷- عناصر کمیاب La, Ce, Nd, Eu, Sm, Pr , Gd
-۲کانیها
بعضی از کانیها به دلیل خواص فیزیکوشیمیایی ویژه ای که دارند در صنایع مختلف به مصرف می رسند:
۱- دیرگدازها: گرافیت، کرومیت، بوکسیت، منیزیت، کوارتز، آندالوزیت، زیرکون، اسپینل، فورستریت، کیانیت، سیلیمانیت
۲- عایق های حرارتی: آزبست، ورمیکولیت
۳- کمک ذوب: فلوریت، آلبیت، بوراکس، کربنات سدیم، کریولیت، کوارتز، نفلین، کلسیت،دولومیت، نیترات سدیم و پتاسیم
۴- کودهای شیمیایی: آپاتیت، نیتراتها، نمکهای سدیم و پتاسیم، گلوکونیت،ژیپس، گوگرد، کلسیت، بوراکس، سولفات منیزیم و پتاسیم
۵- پرکننده: کائولن، تالک، میکاهاف باریت،فلدسپاتها، آزبست، پیروفیلیت، کلسیت، گچ، ورمیکولیت، کوارتز
۶- سرامیک: کائولن، کربنات سدیم، فلوریت، کانیهای رسی، فلدسپات پتاسیک و سدیک، کوارتز، بوراکس
۷- تصفیه، بی رنگ و جذب کننده:مونتموریونیت، زئولیت، کائولن
۸- مصارف شیمیایی: نمکها، گوگرد، پیریت، آرسنو پیریت، زرنیخ، فلوریت، باریت،ویتریت، سلستیت، استرونسیانیت، کلسیت، آراگونیت، کرومیت، منیزیت، انیدریت، بریل، روتیل، زیرکون، پیرولوسیت
۹- مواد رنگی:گوتیت، هماتیت، گرافیت، لیمونیت، مگنتیت، روتیل
۱۰- کانیهای قیمتی: فیروزه، عقیق، ژادئیت(یشم)، اپال،یاقوت، توپاز، زمرد، لاجورد، انواع کوارتز، اسپدومن
فسیل یا سنگواره چیست؟
معنای لغوی فسیل عبارتست از چیزی که از حفاری بدست آمده باشد . اما امروزه برای آن معنای دیگری متصورند و آن را مدرک و دلیلی شناخته شده از حیات گذشته می دانند ؛ به عبارت دیگر فسیلها ، اجساد و بقایا و آثار موجوداتی می باشند که پس از مرگ در بین رسوبات دفن شده و همراه با آنها تحت تاثیر پدیده سنگ شدگی ( دیاژنز ) قرار گرفته اند . بنابراین فسیلها انواع باقیمانده جانوری و گیاهی نظیر جسم حیوانات و استخوانهای مربوط به آنها ، تنه گیاهان قدیمی و ساختمان شان ، کرمهای نرم ، ستاره های دریایی و غیره ( از نقطه نظر تشریحی ) و آثار و مواد به جامانده از آنها نظیر فضولات ، مدفوعات ، تخم ها ( آثار طبیعی ) و اثر لانه ها ، آشیانه ها ، رد پاها ( آثار مصنوعی ) را شامل می شود و تمامی اینها بطور مستقیم توسط موجودات که در گذشته می زیسته اند ، بوجود آمده اند . بدین ترتیب برای آنکه یک شی فسیل به حساب آید ، بایستی بقایا و یا آثار فعالیت زیستی موجودات گذشته باشد . بطور کلی فسیلها به دو گروه تقسیم می نمایند :
۱- فسیلهای اندامی
۲- فسیلهای اثری
منظور از فسیلهای اندامی بقایای حقیقی موجودات زنده می باشند که در حالات بسیار مساعد شکل آنها با شکل موجود زنده اصلی اولیه کاملا تطبیق می کند و تغییر زیادی در آن صورت نگرفته است . اما فسیلهای اثری علائم غیر مستقیم حیات هستند که توسط موجودات بر جای گذاشته شده اند . جای پاهای دایناسور ، اثر نقب زدن کرمها ، اثرات ناشی ازخزیدن تریلوبیت ها و سایر شواهد فرایندهای حیات همچون فضولات و مدفوعات که بصورت فسیل در آمده اند همگی جزء فسیلهای اثری محسوب می گردند .
انواع معروفتر فسیل ها در ادامه جهت آشنایی ابتدایی علاقمندان آمده است:
اثر فسیل ها
اثرهای فسیل ،شامل هر نوع اثر یا علامت محفوظ مانده از فعالیتی (مثل: تغذیه، خراشیدن، حفاری، قدم زدن یا استراحت) می باشند. بسیاری از جانوران، گیاهان، تک سلولها و باکتری ها، رد و اثر خود را به صورت فسیل بجا گذاشته اند.
اینها می توانند به حالت لوله، خطوط، خراشیدگی یا سایر ویژگی ها باشند. آنها نشان دهنده مشخصات گوناگونی مثل انواع تقارن یا شباهت با آثار ایجاد شده از موجودات امروزی باشند که نشان دهنده ایجاد آنها توسط موجود زنده است.در برخی موارد، مثل رد پاهای دایناسور یا نقب هایی که توسط انواع خاصی از موجودات بوجود آمده اند، در این حالت امکان تشخیص اینکه چه گروه از جانداران این آثار را ساخته اند ،مشکل است.